فرمولاسیون محصولات ضد آفتاب یکی از موضوعات مهم در صنعت فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی محسوب میشود. این مقاله به تجزیه و تحلیل مواد اولیه، فیلترهای فیزیکی و شیمیایی، و افزودنیهای مورد استفاده در این محصولات میپردازد.
آشنایی با فرمولاسیون محصولات ضد آفتاب
فرمولاسیون به معنای ترکیب علمی مواد مختلف برای دستیابی به یک محصول باکیفیت و موثر است. کرم ضد آفتاب از اجزای مختلفی تشکیل شده که هر کدام نقش مهمی در حفاظت از پوست دارند.
مواد فعال در کرم ضد آفتاب
فیلترهای فیزیکی
فیلترهای فیزیکی به موادی اطلاق میشود که اشعه انواع UV را میتوانند بازتاب دهند. این فیلترها شامل مواد زیر هستند:
- دیاکسید تیتانیوم (Titanium Dioxide): برای فرمولاسیونهای مناسب پوستهای حساس بازدهی بالایی دارد.
- اکسید روی (Zinc Oxide): محافظت با طیف وسیعی برای اشعه های UVA و UVB.
چالشهای فیلترهای فیزیکی
- سفیدی روی پوست: نانوذرات میتوانند این مشکل را کاهش دهند.
- ویسکوزیته بالا: استفاده از امولسیفایرهایی که جهت تشکیل امولسیون با ویسکوزیته کم مناسب هستند.
فیلترهای شیمیایی
این فیلترها با جذب اشعه UV و تبدیل آن به انرژی با سطح کمتر مثل حرارت فعالیت میکنند. انواع مهم این فیلترها شامل مواد زیر است:
- آووبنزون (Avobenzone): محافظت از اشعه UVA.
- اکتیل متوکسیسینامات (Octyl Methoxycinnamate): فعالیت در مقابل UVB.
چالشهای فیلترهای شیمیایی
- حساسیت پوستی: استفاده از فیلترهای ایمن تر مانند Tinosorb پیشنهاد میشود.
- پایداری در برابر نور: افزودن تثبیتکننده هایی مانند اکتوکریلن موثر است.
فازهای فرمولاسیون
فاز آب (Water Phase)
شامل آب خالص، آب دیونیزه یا محلولهای آبی مانند گلاب است.
فاز روغن (Oil Phase)
فاز روغن شامل ترکیبات چرب و لیپیدی است که در پایداری، حس روی پوست و انتشار یکنواخت محصول نقش دارند. از جمله روغنهای رایج در این فاز میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- روغن جوجوبا (Jojoba Oil): دارای ساختاری مشابه چربی طبیعی پوست و مناسب برای انواع پوست.
- اسکوالان (Squalane): یک روغن سبک با قابلیت جذب سریع و ایجاد نرمی که نوع حیوانی آن از روغن کوسه گرفته میشود اما نوع گیاهی آن از زیتون نیز موجود است.
- پارافین مایع (Mineral Oil): پایداری بالا و عدم ایجاد حساسیت.
- روغن دانه آفتابگردان (Sunflower Seed Oil): غنی از ویتامین E و اسیدهای چرب ضروری.
چالشهای فاز روغن
- جذب آهسته در برخی روغنها: استفاده از ترکیبات سبکتر مانند اسکوالان یا سیلیکونها میتواند این چالش را رفع کند.
- پایداری اکسیداتیو: افزودن آنتیاکسیدانهایی مانند توکوفرول میتواند به کاهش اکسیداسیون کمک کند.
فاز سیلیکونی (Silicone Phase)
سیلیکونها به دلیل ایجاد حس ابریشمی و کاهش اثر چسبندگی فرمولاسیونها بسیار محبوب بوده و اغلب به جای فاز روغن مورد استفاده قرار میگیرند. از ترکیبات سیلیکونی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- دایمتیکون (Dimethicone): خاصیت نرمکنندگی و ایجاد فیلم محافظ.
- سیکلوپنتاسیلوکسان (Cyclopentasiloxane): سیلیکونی سبک و تبخیر پذیر برای کاهش حس چربی پوست.
چالشهای فاز سیلیکونی
- احتمال دوفاز شدن: استفاده از امولسیفایرهای خاص برای همگنسازی فاز سیلیکونی ضروری است.
- قیمت بالا: جایگزینهای هیدروکربنی یا ترکیب درصدهای بهینه کمک میکند.
کرمهای ضد آفتاب معمولاً بر پایه امولسیونهای آب در روغن یا روغن در آب تهیه میشوند.
امولسیفایرها
برای ایجاد مخلوط همگن بین فازهای آب و روغن استفاده میشوند:
- لسیتین (Lecithin): امولسیفایر طبیعی با خاصیت ملایم.
- پلی سوربات ۲۰ (Polysorbate 20): کمک به حلشدن مواد محلول در روغن در آب.
- امولسیفایرهای سیلیکونی: امولسیفایر هایی که قسمتی آب دوست دارند و قسمتی سیلیکونی که با افزودن بخشهای هیدروکربنی، میتوان از استفاده از هیدروکربنها در فرمولاسیون بهره برد.
چالش: پایداری امولسیونها ممکن است مشکل باشد. استفاده از پایدارکنندههایی مانند زانتان گام (Xanthan Gum) میتواند موثر باشد.
افزودنیهای فرمولاسیون محصولات ضد آفتاب
آنتیاکسیدانها
این ترکیبات برای جلوگیری از تخریب اکسیداتیو مواد فرمول استفاده میشوند:
- آلفا توکوفرول: محافظت از روغنها و افزایش پایداری فرمول.
- رزوراترول (Resveratrol): آنتیاکسیدان قوی با فواید اضافی برای پوست.
مرطوبکنندهها
ترکیبات مرطوبکننده پوست شامل موارد زیر هستند:
- گلیسیرین (Glycerin): جاذب رطوبت و مناسب برای انواع پوست.
- هیالورونیک اسید (Hyaluronic Acid): حفظ آب و افزایش حجم پوست.
چالش: جذب رطوبت زیاد میتواند در مناطق با رطوبت پایین مشکلساز باشد. راه حل این است که مرطوبکنندهها را با پوششدهندههایی مانند سیلیکونها ترکیب کنید.
نرمکنندهها (امولینتها)
نرمکنندهها برای کاهش خشکی و بهبود حس روی پوست استفاده میشوند:
- لانولین (Lanolin): نرمکننده قوی با کاربردهای خاص.
- ایزوپروپیل میریستات (Isopropyl Myristate): کاهش چربی ظاهری و بهبود جذب.
اهمیت SPF در فرمولاسیون محصولات ضد آفتاب
SPF یا فاکتور حفاظت در برابر آفتاب (Sun Protection Factor) شاخصی است که میزان محافظت محصول در برابر اشعه UVB را نشان میدهد. بهطور کلی، هر چه عدد SPF بالاتر باشد، میزان محافظت محصول بیشتر است. بهعنوان مثال، یک ضد آفتاب با SPF 30 حدود ۹۷٪ از اشعه UVB را مسدود میکند، درحالیکه SPF 50 این عدد را به ۹۸٪ میرساند. با این حال، افزایش بیش از حد SPF، فرمولاسیون محصول را پیچیدهتر کرده و ممکن است باعث چسبندگی یا حس ناخوشایند روی پوست شود.
نکات مهم در انتخاب SPF
- انتخاب SPF باید بر اساس نوع پوست، شدت تابش خورشید، موقعیت جغرافیایی و مدت زمان قرار گرفتن در معرض آفتاب انجام شود.
- ترکیب فیلترهای UVA و UVB ضروری است تا محصول بهصورت وسیعالطیف عمل کند.
فرمولاسیونهای جدید در محصولات ضد آفتاب
فرمولاسیون محصولات ضد آفتاب های شفاف پایه سیلیکونی
این ضد آفتابهای پایه سیلیکونی که خبری از استفاده از فیلترهای فیزیکی در آنها نیست، با ایجاد حس ابریشمی و عدم چسبندگی روی پوست، انتخاب محبوبی شدهاند. این محصولات معمولاً شامل ترکیباتی مانند دایمتیکون (Dimethicone) و سیکلوپنتاسیلوکسان (Cyclopentasiloxane) هستند که به انتشار یکنواخت محصول و کاهش اثر سفید روی پوست کمک میکنند.
ویژگیها:
- مناسب برای پوستهای چرب و مختلط.
- مقاوم در برابر آب و تعریق.
- حس سبک و غیر چرب روی پوست.
چالشها:
- پایداری در برابر شرایط مختلف.
- قیمت بالای مواد اولیه.
ضد آفتابهای پایه آبی
فرمولاسیونهای پایه آبی، بهویژه برای پوستهای چرب و مستعد آکنه، انتخاب مناسبی هستند. این محصولات شامل فاز آب بالا و ترکیباتی مانند گلیسیرین (Glycerin) و هیالورونیک اسید (Hyaluronic Acid) هستند که علاوه بر محافظت از پوست، خاصیت آبرسانی دارند.
ویژگیها:
- فاقد چربی.
- جذب سریع و احساس سبکی روی پوست.
- کاهش احتمال بروز آکنه.
چالشها:
- نیاز به امولسیفایرهای قوی برای تثبیت فرمول.
- احتمال تبخیر بیشتر آب در شرایط گرم و خشک.
جمعبندی
توسعه فرمولاسیونهای جدید در محصولات ضد آفتاب مانند ضد آفتابهای شفاف و پایه آبی نشان از پیشرفت صنعت آرایشی دارد. این محصولات با ترکیب حفاظت بالا و حس خوب روی پوست، میتوانند نیازهای متنوع مصرفکنندگان را برطرف کنند.
سوالات متداول
بسته به نوع پوست و نیاز مصرفکننده، هر دو گزینه مناسباند.
برای بهبود حس روی پوست و کاهش چربی ظاهری فرمول.
بله، اما باید متناسب با نیاز پوست و موقعیت جغرافیایی انتخاب شود.
استفاده از نانوذرات و امولسیفایرهای مناسب موثر است.
هدف ماتیک لب ارائه دانش تخصصی در فرمولاسیون محصولات آرایشی است.